Rebyu #39 -- Interpreting the Parables ni A.M. Hunter

Hunter, A.M. Interpreting the Parables. London: SCM Press LTD, 1960.

Ang paggamit ng parabula ang isa sa mga natatanging taktika ni Kristo sa kanyang pagtuturo, na umookupa sa malaking bahagi ng buong materyales ng Mabuting Balita ayon sa apat na ebanghelista. Isa itong dahilan kung bakit marapat na siryosohin ng sinumang nag-aaral ng Bagong Tipan ang pagpapakahulugan sa mga parabula. Sa munting aklat na Interpreting the Parables ni A.M. Hunter, ginawa niyang abot-kaya sa pang-unawa ng mga hindi espesyalista ang bunga ng deka-dekadang teknikal na pag-aaral ng mga teologo sa mga parabula ni Kristo.

 

Inilatag niya sa aklat ang maikling kasaysayan ng interpretasyon ng simbahan sa mga parabula, mula sa Panahong Patristiko hanggang sa pag-usbong ng Biblikal na kritisismo ng Modernong Panahon. Liban dito, gamit ang metodo ng Form Criticism ay tinangka ng may-akda na ilugar ang mga parabula sa tinatawag ng mga teologong Aleman na “Sitz im leben” ( “life-setting”) o aktuwal na konteksto ng pang-araw-araw na buhay ni Kristo sa Palestina. Sentral na tesis ng aklat ang paniniwala na ginamit ni Kristo ang mga parabula upang ituro ang ukol sa Kaharian ng Diyos, at magsilbing polemiko sa mga pinunong pangrelihiyon na pumupuna sa kanyang ministeryo. Kalaunan, ang mga parabulang ito ay naging tradisyong pasalita na ginamit ng mga unang Kristiyano sa pagtuturo at pangangaral, alinsunod sa pangangailangan ng kanilang konteksto. Nang maitala na ang mga ito nina Mateo, Marcos at Lucas (halos walang parabulang matatagpuan kay Juan) ilang dekada matapos ang kamatayan ni Kristo, wala na ang mga ito sa orihinal na konteksto ng ministeryo ni Kristo, sapagkat ang konteksto nito ay batay na sa mga pangangailangan ng simbahan. Samakatuwid, ang pananagutan ng responsableng tagapag-interpreta ng parabula para kay Hunter ay ang rekonstruksyon ng orihinal na konteksto ng ministeryo ni Kristo, na nagbigay-hugis sa kanyang mga parabula.

 

Binigyang pakahulugan ng may-akda ang parabula bilang instrumento ng pagtuturo ng mga espirituwal na aral gamit ang kalikasan at pang-araw-araw na karanasan ng mga tao. Ang mga obheto sa mga parabula ni Kristo ay pamilyar sa sinumang Hudio ng unang siglo: ubasan, puno ng igos, asin, lampara, tupa, lebadura, langis, atbp. Gumagamit si Kristo ng mga parabula upang maging madali sa kanyang tagapakinig na maunawaan ang kanyang mga itinuturo, at upang maitulak ang mga ito na magnilay-nilay. Naniniwala si Hunter na ang Marcos 4:11 (na nagsasabing ginagamit ni Kristo ang parabula upang hindi maunawaan ng mga tao ang kanyang mga ipinapahayag), bagaman tunay na mga salita ni Kristo, ay maling nailagay ni Marcos sa bahaging ito ng kanyang salaysay.

 

Upang mas maging malinaw ang kahulugan ng parabula, ipinag-iba niya ito sa kahulugan ng alegorya. Ang alegorya ay isang kuwento kung saan bawat detalye ay maaaring kumakatawan sa ibang bagay. Halimbawa, sa alegoryang Pilgrim’s Progress ni John Bunyan, ang bida ay sumisimbulo sa mga Kristiyano, ang paglalakbay niya ay ang buhay ispirituwal ng mga Kristiyano, at ang Celestial City na kanyang destinasyon ay ang langit. Sa kabilang banda, ang parabula ay kalimitang nagtataglay lamang ng isang sentral na punto, at ang mga detalye sa loob ng kwento ay walang espesyal na kahulugan, mga sekondaryang impormasyon lamang ang mga ito na kailangan upang mabuo ang kwento. Halimbawa, ang magnanakaw, biktima, saserdote, Levita at Samaritano sa parabula ng Mabuting Samaritano ay hindi kumakatawan sa anumang reyalidad, mga detalye lamang sila na ginamit ni Kristo upang maipahayag ang kanyang punto.

 

Mahalaga ang pagkakaibang ito ng parabula at alegorya, dahil ang isyung ito ang isa sa mga pinaka nakaapekto sa paraan ng pagpapakahulugan sa mga parabula ni Kristo sa agos ng kasaysayan ng simbahan. Sa Panahong Patristiko, ang katanggap-tanggap na paraan ng pag-interpreta sa mga parabula ni Kristo ay ang pagturing sa mga ito bilang mga alegorya. Halimbawa, naniniwala si Origen na sa kwento ng Mabuting Samaritano, ang Jerusalem ay kumakatawan sa langit, ang Jericho ay makasalanang mundo, ang saserdote ay kautusan, ang Levita ay mga propeta, ang Samaritano ay si Kristo, at ang pangakong pagbalik ng Samaritano ay ang ikalawang pagdating ni Kristo. Matatagpuan ang ganitong alegorikong pagtrato sa parabula sa mga sulatin sa iba pang mga tanyag na teologo ng Panahong Patristiko tulad nina Ireneaus, Tertullian, Clement, at Augustine (bagaman sa yugto pa lamang na ito ay mayroon na ring mangilan-ngilang teologo na taliwas sa ganitong uri ng interpretasyon, tulad nina John Chrysostom at Theodore of Mopsuestia). Mas tumindi ang ganitong paraan ng pag-interpreta pagsapit ng Gitnang Panahon. Sa panahong ito ay naging popular ang paniniwala na bawat bahagi ng Biblia, kasama na ang mga parabula, ay nagtataglay ng apat na kahulugan (“four senses”) – literal, moral, anagohikal, at alegorikal.

 

Nagbago lamang ang ganitong kalakaran pagsapit ng Repormasyong Protestante. Sa pangunguna ni Martin Luther at John Calvin, binigyang-diin ng simbahan ang literal na kahulugan ng mga parabula, at itinakwil ang alegorikal na metodo ng interpretasyon. Sa hanay ng mga Katoliko sa panahong ito, may ilan ding teologo na literalistiko na ang dulog sa parabula tulad ng Heswitang Espanyol na si Juan Maldonato. Sa Modernong Panahon, ang pag-usbong ng Biblikal na kritisismo ay nagbigay-daan sa radikal na pagbabago sa interpretasyon ng mga parabula. Ilan sa mga teologo na pinaka nakapag-ambag sa pag-unlad ng pag-aaral sa mga parabula ay sina A.B. Bruce, Adolf Julicher, C.H. Dodd, at Joachim Jeremias. Iginiit ng mga tagapagsulong ng Form Criticism tulad nina Dibelius at Bultmann na bago maitala ang mga parabula sa Mabuting Balita, umiiral muna ang mga ito bilang tradisyong pasalita ng simbahan. Ginamit ng mga unang Kristiyano ang mga parabula upang tugunan ang kanilang mga pangangailangan, sa kanilang pagtuturo, pagpapalakas sa isa’t isa, at pagsagot sa mga kritiko. Ang bagong kontekstong ito alinsunod sa mga pangangailangan ng maagang simbahan ang konteksto ng mga parabula na matatagpuan natin sa Mabuting Balita. Ibig sabihin, ang paraan ng paggamit nina Mateo, Marcos at Lucas sa mga parabula ay iba sa orihinal na intensyon ni Kristo noong winika niya ang mga ito sa konteksto ng kanyang ministeryo. Samakatuwid, upang mabigyang hustisya ang pag-interpreta sa mga parabula, kailangan itong ibalik sa orihinal na konteksto ng buhay ni Kristo. 

 

Sa hanay ng mga modernong teologo, sina Dodd at Jeremias ang itinuturing ni Hunter na pinaka nagbigay-linaw sa mga parabula. Ayon sa dalawang ito, ang mga parabula ay ginamit ni Kristo upang ituro ang ukol sa Kaharian ng Diyos (na sentral na tema ng lahat ng parabula ni Kristo), at tugunan ang puna ng kanyang mga kapanahunang pinunong pangrelihiyon tulad ng mga Pariseo. Alinsunod sa pagbibilang ni Hunter, mayroong animnapung parabula sa Mateo, Marcos at Lucas. Ipinangkat niya ang animnapung parabulang ito sa apat na kategorya, na lahat ay umiinog sa tema ng pagtuturo ni Kristo ukol sa Kaharian ng Diyos: 1. Ang Pagdating ng Kaharian, 2. Ang Kagandahang-loob ng Kaharian, 3. Ang mga Mamamayan ng Kaharian, at 4. Ang Krisis ng Kaharian.

 

Mailalagay sa ilalim ng kategorya ng Ang Pagdating ng Kaharian ang mga parabula tulad ng Binhi ng Mustasa, Manghahasik, Lebadura, at Trigo at Damo. Lahat ng ito ay ginamit ni Kristo upang ilarawan ang pagdating ng kaharian. Kung papansinin, lahat ng parabulang ito ay may kinalaman sa paglago at pag-ani. Isinalaysay ni Hesus ang mga ito para ipakita sa kanyang mga disipulo at iba pang tagapakinig na dahan-dahan ang paglago ng Kaharian, at huwag silang mabahala kung tila maliit pa lamang ang kanilang pangkat dahil kalaunan ay lalago rin ito.

 

Ang Kaharian na ito ay na unti-unting lumalago ay kinakarakterisa ng kagandahang-loob. Pinupuna ng mga Pariseo si Kristo at tinatanong kung bakit siya nakikihalubilo sa mga makasalanan kung talagang ipinangangaral niya ang Kaharian ng Diyos. Upang tugunan ang mga Pariseo at bigyang-katwiran ang kanyang pakikisama sa tinuturing nilang mga makasalanan (tulad ng mga patutot at maniningil ng buwis), isinalaysay niya ang mga parabula ng Mga Manggagawa sa Ubasan, Pariseo at Publikano, Malaking Hapunan, Nawawalang Tupa, at Nawawalang Anak. Lahat ng ito ay nakapailalim sa Ang Kagandahang-loob ng Kaharian. Halimbawa, sa kaso ng Nawawalang Anak, malinaw ang kanyang mensahe na ang naglayas na anak ay ang mga itinuturing nilang makasalanan, at ang panganay na anak ay ang mga Pariseo. Kung tutuusin, parehong nawawala ang dalawang anak. Nawawala rin ang panganay dahil sa kanyang pagmamataas at pag-iisip na siya lang ang may karapatan sa pabor ng kanilang ama. Ginamit ni Kristo ang kwentong ito upang ipakita na puno ng kagandahang-loob ang Hari ng Kaharian, kahit na sa mga itinuturing na mga makasalanan, at ito ang dahilan kung bakit nakikisalamuha si Kristo sa kanila.

 

Sa kategorya naman ng Ang Mga Mamamayan ng Kaharian, inilarawan ni Kristo ang mga katangian na hinahanap ng Diyos sa mga taong nais na makasali sa paparating na Kaharian. Ginamit niya ang parabula ng Nakatagong Kayamanan at Perlas upang ipahayag na ang mga nagnanais sumapi sa Kaharian ay marapat na maging handa na talikuran ang lahat para rito. Ang parabula ukol sa Tusong Tagapamahala ay patungkol sa kahalagahan ng karunungan na dapat ilaan para sa mga gawain ng Kaharian. Itinuro ni Kristo ang kahalagahan ng pananampalataya sa pamamagitan ng mga parabula tulad ng Matiyagang Balo at Kaibigan sa Hatinggabi. Dapat din silang maging mapagpatawad na itinuturo ng parabula ng Alipin na Di-Marunong Magpatawad, at maawain na mensahe naman ng Mabuting Samaritano.

 

Ang ikaapat na kategorya ng mga parabula (Ang Krisis ng Kaharian) ay ipinahayag marahil ni Kristo sa mga dulong bahagi ng kanyang ministeryo. Isinalaysay niya ang mga ito upang ipakita ang mga suliranin ng Kaharian, at iparating na ang mga suliraning ito ay hahantong sa kanyang kamatayan. Pinuna niya ang kabulagan ng mga Hudio sa Kaharian, na nasa harap na nila, sa pamamagitan ng parabula ng Tapat na Katiwala. Binigyang kritisismo rin ni Hesus ang kanilang pagiging makasarili sa rebelasyong ipinagkatiwala sa kanila ng Diyos sa halip na ipagkaloob ito sa mga Hentil at tinuturing nilang makasalanan, sa pamamagitan ng mga parabula tulad ng Asin, Ilaw at Talento. Ang hindi pagtanggap ng mga Hudio sa Mesias ang tuon ng parabula ng mga Magsasaka. Ang parabula tulad ng Sampung Birhen ay patungkol naman sa kahalagahan ng kahandaan sa pagdating ng Kaharian. Ang orihinal na konteksto nito ay ang kahalagahan ng kahandaan ng mga Hudio sa ministeryo ni Kristo bilang Mesias. Kalaunan ay binago ng maagang simbahan ang konteksto nito at inilapat sa kahandaan para sa muling pagbalik ni Kristo, kontekstong matatagpuan natin sa Mabuting Balita. 

 

Kung isasaalang-alang ang lahat ng ito, mapapansin na maraming uri ng interpretasyon at pangangaral ng simbahan ukol sa mga parabula ay hindi tugma sa orihinal na mga mensahe ni Kristo nang una niyang ipinahayag ang mga ito. Ngunit hindi ito nangangahulugan na mali na ang kasalukuyang mga Kristiyano. Kung paanong binigyan ng panibagong bihis ng unang mga Kristiyano at nina Mateo, Marcos at Lucas ang mga parabula alinsunod sa kanilang mga layunin at pangangailangan, maaari rin nating bigyan ng bagong konteksto ang mga ito upang magkaroon ng saysay sa ating kasalukuyang konteksto. Ngunit dapat tayong makasigurado na ang uri ng paglalapat natin ng mga parabulang ito sa kasalukuyan ay alinsunod pa rin sa mga katuruan ni Kristo. Nagbigay ng babala si Hunter hindi lamang sa alegorisasyon, kundi pati sa labis na moralisasyon ng mga parabula. Sa halip na paglalapat sa kung ano anong bagay na walang koneksyon sa orihinal na konteksto ni Kristo, kailangang maghanap ng pagkakatulad sa kanya at ating konteksto upang maging makatwiran ang paglalapat. Halimbawa, ang tukso ng pagiging makasarili sa rebelasyon ng Diyos na naranasan ng mga Pariseo, na pinuna ni Kristo sa parabula ng Talento, ay maaari pa rin nating kaharapin sa kasalukuyan. Kaya naman maaaring ang puntong ito ang bigyang diin sa kasalukuyang pangangaral sa simbahan gamit ang parabulang ito. Sa huli, ipinahayag ni Hunter na dalawa ang pangunahing pananagutan ng mga nangangaral ukol sa mga parabula. Una ay pagpapaliwanag ukol sa orihinal nitong konteksto sa ministeryo ni Kristo, at ikalawa ay ang maingat at malikhaing paglalapat nito sa kasalukuyan.

 

Bagaman siguradong magigitla ang mga konserbatibong Kristiyano sa ilang laman ng aklat na ito ni Hunter, lalo na yaong mga hindi tumatanggap sa Form Criticism at iba pang uri ng tinaguriang “Biblical higher criticism,” mainam na basahin ang munting aklat na ito ng mga pastor, mag-aaral ng teolohiya, at mga Kristiyano na nais magkaroon ng mas malalim na pag-unawa sa kalikasan ng mga parabula ni Kristo.