Gonzales, Justo L., at Catherine G. Gonzales. Liberation Preaching: The Pulpit and the Oppressed. Abingdon Preacher’s Library, patnugot, William D. Thompson. Nashville: Abingdon Press, 1980.
Alam natin na hindi makatwiran ang agarang paghusga
sa anumang ideolohiya o kilusan nang hindi muna pinapakinggan ang talagang
sinasabi nila. Isang mainam na paraan upang mapakinggan natin sila ay sa
pamamagitan ng pagbasa sa mga akdang isinulat mismo ng mga taong nagsusulong ng
ideolohiya o kilusang ito. Sa kaso ng liberation theology, kapag
sinimulan nating basahin ang kanilang mga akda, mapapagtanto natin na mayroon
tayong mahahalagang aral na mapapakinabangan mula sa kanila, kahit pa hindi natin
tanggapin ang kabuuan ng liberation theology bilang isang teolohikal na
kilusan. Para sa Pilipinong Ebanghelikal na si Rodrigo Tano, ilan sa
matututunan natin mula sa liberation theology ay ang halaga ng paggamit
ng agham panlipunan sa teolohiya, pagpanig sa mga mahihirap, pagbabalanse sa
pagitan ng tamang paniniwala (orthodoxy) at tamang pagkilos (orthopraxis),
at pag-unawa sa komyunal at istruktural na dimensyon ng kasalanan.[2] At
hindi naman nakapagtataka na marami tayong matututunan sa liberation
theology, yamang ang lipunang Pilipino na puno ng kahirapan at inhustisya
ay mayroong malaking pagkakawangis sa Latin Amerika, ang lipunang nagluwal sa liberation
theology.
Sa hanay ng napakaraming mga babasahin sa liberation
theology, isa sa pinakamakabuluhang basahin ng mga pastor bilang mga
mangangaral ay ang Liberation Preaching: The Pulpit and the Oppressed na
isinulat ng mag-asawang historyador ng simbahan (church historian) at
teologo na sina Justo Gonzales at Catherine Gonzales. Ang aklat ay bahagi ng Abingdon
Preacher’s Library, na serye ng mga maninipis na aklat na inilimbag para
makatulong sa mga mangangaral sa pagpapainam ng kanilang mga sermon, gayundin
para sa mga semenarista sa pagpapalalim nila ng kaalamang homiletikal. Ilan sa
mga aklat na kasama ng Liberation Preaching sa seryeng ito ay ang A
Theology of Preaching, Creative Preaching, Designing the Sermon, The Person in
the Pulpit, The Sermon as God’s Word, at iba pa.
Ang Liberation Preaching ay isang panimulang
babasahin ukol sa kalikasan at tunguhin ng pangangaral mula sa pananaw ng liberation
theology. Para kina Justo at Catherine, ang pangangaral ay sentral sa
proseso ng pagmumulat sa simbahan ukol sa reyalidad ng pang-aapi. Sa konteksto
ng isang simbahang puno ng mga kasaping makapangyarihan, ang liberation
preaching o mapagpalayang pangangaral ay daan upang maunawaan nila ang pagiging
kabilang nila sa hanay ng mga nang-aapi. Sa konteksto naman ng isang simbahang
puno ng kasapiang walang kapangyarihan, ang mapagpalayang pangangaral ay daan
upang maunawaan pa nila lalo ang pagiging kabilang nila sa hanay ng mga inaapi.
At ang kamalayang ito na dala ng mapagpalayang pangangaral ay makakapag-ambag
sa kolektibong pagkilos ng unibersal na simbahan sa paglaban sa pang-aapi.
Para sa mga may-akda, mahalaga ang kolektibong
pagkilos ng lahat ng mga kilusang mapagpalaya sa loob ng simbahan, dahil iisa
lamang ang sistemang kanilang kinakalaban. May magkakaibang tuon ang mga
kilusang mapagpalaya. Nariyan ang feminist theology para sa kalayaan ng
mga kababaihan, black theology para sa kalayaan ng mga Aprikano at Aprikano-Amerikano,
Third World theology para sa kalayaan ng mahihirap na bansa, at iba pang
anyo ng liberation theology para sa kalayaan ng mga mahihirap na tao. Ang
kanilang pagkritika sa iba’t ibang anyo ng pang-aapi ay pag-atake sa iba’t
ibang dimensyon ng iisang demonikong sistema na pinananatili ni Satanas bilang
iisang kalaban. At iisa lamang din ang hinahangad nating kalayaan, yamang iisa
ang ating tagapagpalaya – ang Diyos kay Kristo Hesus. Ito ang dahilan kung
bakit dapat matuto sa isa’t isa ang iba’t ibang kilusang mapagpalaya, at kung
bakit kailangan nilang magkaisa.
Sa ganitong pagkilos ng Diyos para palayain ang
sangkatauhan sa pamamagitan ng mga kilusang mapagpalaya, mahalaga ang gampanin
ng pastor bilang mangangaral. Gaya ng nabanggit na, instrumento sila upang
lumalim ang kamalayan ng mga Kristiyano (kapwa yaong mga kabilang sa grupong
nang-aapi o grupong inaapi) ukol sa reyalidad ng pang-aapi at pagpapalaya. Kaya
mahalaga na ang mangangaral muna ang unang magkaroon ng kamalayang mapagpalaya.
At giit ng mga may-akda, magiging posible lamang ito kung magkakaroon ng
mapagpalayang interpretasyon ang mangangaral sa Biblia na kanyang ipapangaral. Sinipi
ni Justo at Catherine Gonzales ang ideya ni Juan Luis Segundo ng hermeneutic
circle, at sinabing ito ang proseso sa pag-usbong ng mapagpalayang interpretasyon
ng mangangaral sa Biblia.
Bilang isang proseso, may ilang partikular na
yugto ang hermeneutic circle. Una, nagsisimula ang bawat mangangaral sa
pagkakaroon ng konserbatibong pananaw sa Biblia. Marami sa mga tradisyunal na
interpretasyon sa Biblia na ipinasa-pasa sa iba’t ibang henerasyon ay agad
niyang tinatanggap. Marami sa mga tradisyunal na interpretasyon na ito ay
mapang-api, yamang marami sa tradisyon ng simbahan ay nilikha ng mga makapangyarihan
(kadalasan, mga lalake, gitnang uri, at puti). Ikalawa, dadaan ang mangangaral
sa yugto ng kanyang buhay kung saan mararanasan niya o masisilayan ang
reyalidad ng pang-aapi, na makapagtutulak sa kanya upang magkaroon ng “ideolohikal
na pagdududa” (ideological suspicion). Magsisimula niyang pagdudahan ang
mga tradisyunal na interpretasyon sa Biblia, na hindi talaga kumakatawan sa
tunay na kahulugang nasa loob ng Biblia, kundi mga kahulugang ipinataw ng
mapang-aping sistema. Halimbawa, mapapagtanto niyang ginagamit ng mga
makapangyarihan ang ilang talata sa Biblia na ukol sa pagpapailalim ng babae sa
asawang lalake at pagkakuntento ng mahirap sa pagiging mahirap upang higit na mapanatili
ang ugnayang pangkapangyarihan sa pagitan ng babae-lalake at mahirap-mayaman sa
lipunan at sa simbahan. Itutulak siya ng ideolohikal na pagdududa na huwag
basta-basta tanggapin ang mga nakasanayang interpretasyon nang hindi sinusuri nang
maigi ang teksto, lalo na kapag ginagamit ito upang mang-api. Ikatlo, gamit ang
ideolohikal na pagdududang ito ay magkakaroon siya ng “bagong hermeneutika”, ng
isang mapagpalayang interpretasyon sa Biblia.
Bahagi ng mapagpalayang interpretasyong ito
ang realisasyon na ang buong Biblia mismo ay tala ng pagkilos ng Diyos sa agos
ng kasaysayan upang palayain ang kanyang bayan. At bilang tala, sinasalamin ng
Biblia ang pananaw ng mga api – mula sa Israel na isang maliit at laging
sinasakop na bansa, tungo sa simbahan na isang mahirap na komunidad ng mga
unang Kristiyano. Sa kaso ng Lumang Tipan, ang Israelita ay mga alipin na pinalaya
ng Diyos mula sa makapangyarihang Ehipto. Sa kaso naman ng Bagong Tipan, ang mga
simbahan ay itinatag ng isang sanggol na ipinanganak sa sabsaban, at sa malaking
bahagi ng buhay niya ay naging eksilo o exile bilang mamamayan sa labas
ng bayan niyang Nazareth. Iginiit ng mga may-akda na yamang ang Biblia ay tala
ng pagkilos ng Diyos sa kasaysayan mula sa punto-de-bista ng mga api, marapat
din na isagawa ang interpretasyon ng Biblia gamit ang pananaw ng mga api sa
kasalukuyan. At ito ang pinakapuso ng liberation theology – ang pagteteolohiya
mula sa pananaw ng mga api. Kaya naman liban sa pagkatuto ng mangangaral sa
kanyang sariling karanasan ng pang-aapi, mahalagang makinig siya sa pagbabahagi
ng karanasan ng iba’t ibang sektor na api tulad ng kababaihan, minoryang
kultural, mahihirap, mga bansang kinolonya, mga imigrante, at iba pa. Sa
pamamagitan ng pakikinig sa kanila ay mapapagyabong ng mangangaral ang kanyang
mapagpalayang interpretasyon sa Biblia. Ang kanyang mapagpalayang hermeneutika
ang huhubog ng kanyang mapagpalayang homiletika, na magiging daan upang
yumabong ang mapagpalayang kamalayan ng nakikinig na kongregasyon, na silang
instrumento ng Diyos sa pagpapalaya sa daigdig.
Anuman ang tanggapin o ‘di tanggapin ng mga
Pilipinong pastor mula sa liberation theology, tiyak na may isang bagay
tayong hindi maitatanggi mula rito – may ‘di maipagkakailang lugar sa Biblia at
buhay-Kristiyano ang pagkiling sa mga api. Dahil dito, gaano man kalaki o
kaliit, tiyak na may matututunan tayong mga Pilipinong Kristiyano sa liberation
theology. At sa kaso ng mga pastor bilang mga mangangaral, siguradong may
mapupulot na aral ang mga pastor bilang mga mangangaral sa Liberation Preaching
nina Justo at Catherine Gonzales.
[1] Si Gustavo Guitierrez mismo, na itinuturing ng marami na ama ng liberation
theology, ay naggiit na hindi maikakahon ang liberation theology sa
Marxismo, lalo pa dahil hindi siya nagsusulong ng armadong pakikibaka. Tingnan
ang “Conversations with Fr. Gustavo Guitierrez” sa Ma. Ceres Doyo, You Can’t
Interview God: Church Women and Men in the News; Selected Articles from the
Philippine Daily Inquirer (Mandaluyong: Anvil Publishing, Inc., at Makati:
Inquirer Books, 2013), 6-8.
[2] Rodrigo Tano, This Complicated and Risky Task: Selected Essays
on Doing Contextual Theology from a Filipino Evangelical Perspective, patnugot,
Romel Regalado Bagares (Quezon City: Alliance Graduate School, 2006), 60-66.
No comments:
Post a Comment