Rebyu #100 -- Boss Danding ni Earl G. Parreño

Parreño, Earl G. Boss Danding. Quezon City: First Quarterstorm Foundation Inc., 2003.

 

Gaano kadumi ang pulitikang Pilipino? Paano nagagamit ng mga negosyante ang pulitika para sa higit na pagpapayaman? Paano nakakasangkapan ng mga pulitiko ang pagnenegosyo para sa pagpapalawak ng kapangyarihang pulitikal? Paano napaglalaruan ng mga makapangyarihan ang batas at ang mga mahihirap sa kanilang mga kamay sa pamamagitan ng tambalan ng pulitika at negosyo?

 

Ilan lamang ang mga tanong na ito sa mga nailarawang reyalidad ng lipunang Pilipino ni Earl G. Parreño sa kanyang akdang Boss Danding. Ang aklat ay isang mala-politikal na biograpiya ni Eduardo “Danding” Cojuangco Jr., na itinuturing ng marami bilang numero unong kroni (crony) ni Marcos. Sa katunayan, ani ni Parreño, si Danding ay pumapangalawa kay Marcos sa pagiging pinakamayaman at pinakamakapangyarihang tao sa buong Pilipinas noong panahon ng Batas Militar. Mayroong nagbansag sa kanyang “Pacman” dahil sa tendensya ng kanyang pagiging gahaman na saklawin ang lahat ng mga industriyang kanyang naiibigan. Kilala rin siya sa titulong “Coconut King” dahil sa kanyang tagumpay na mahawakan ang monopolyo ng industriya ng buko sa buong bansa.

 

Ang bawat kabanata ng aklat ay pumapaksa sa iba’t ibang yugto at aspekto ng buhay ni Danding. Nariyan ang pagtalakay ukol sa angkang Cojuangco, mula pa sa unang patriarkong si Ingkong Jose, hanggang sa tunggalian ng dalawang sangay ng pamilyang Cojuangco (sangay ni Danding at sangay ni Peping) (Chapter 2 Family Feud). Ang isang kabanata ay nakalaan naman sa kaugnayan ni Danding kay Marcos, na naging daan para sa pagpapalawak ni Danding ng kanyang kapangyarihang pulitikal at ekonomiko (Chapter 3 Father and Son). Ipinakita sa kabanatang ito kung paano nagamit ni Danding ang serye ng mga presidential decree ni Marcos upang palawakin ang kanyang mga negosyo. Ang kanyang mga negosyo ang pinapaksa ng ikaapat na kabanata (Chapter 4 Empire of the Coconut King). Nilalaman ng kabanatang ito ang proseso ng pagbuo ni Danding ng monopolyo sa industriya ng buko, na nagbigay sa kanya ng kapangyarihan upang mapalawak ang kanyang imperyo ng mga negosyo. Ipinakita ni Parreño kung paanong ginamit ni Danding ang milyon-milyong salapi ng coconut levy fund (mula sa dugo’t pawis ng mga magsasaka) upang mahawakan ang mga korporasyon sa iba’t ibang sektor ng ekonomiya tulad ng pagbabangko, pananalapi, pagkain, mga inumin, agrikultura, konstruksyon, kemikal, transportasyon, komunikasyon, libangan, at marami pang iba. Mayroon ding kabanata ukol sa pagbalik ng kapangyarihan ni Danding sa Pilipinas matapos siyang maeksilo sa ibang bansa dulot ng EDSA People Power I (Chapter 1 The ‘Pacman’ Returns). Isinalaysay ng kabanata kung paanong ang 242 na mga korporasyong sinamsam ng pamahalaan mula sa kanya (dahil itinuturing na mula sa ill-gotten wealth o nakaw na yaman) ay unti-unting nabawi ni Danding, sa pamamagitan ng paggamit sa kanyang mga koneksyon sa pulitika at negosyo at sa pamamagitan ng pakikipag-alyansa sa mga umookupa sa Malakanyang (hal. Ramos, Estrada, at Arroyo).

 

Ngunit higit pa ang aklat sa pagiging pulitikal na biograpiya ng isang tao. Ang buhay ni Danding ay ginamit lamang ni Parreño upang magsilbing mikrokosmo ng karumihan ng lipunang Pilipino. Ang buhay ni Danding ay buhay na patunay sa kagimbal-gimbal na relasyon sa pagitan ng pulitika at negosyo. Ang aklat ay testamento rin ng pang-aapi ng makapangyarihan sa mahihirap: ng pangangamkam sa lupain ng mga lumad, ng pananamantala sa mga magsasaka, ng pagnanakaw sa kaban ng bayan. Ang aklat ay isa ring napapanahong babasahin sa kasalukuyang panahon kung kailan unti-unting binabago ang imahe ng Batas Militar bilang ginintuang panahon sa ating kasaysayan: malinaw na patunay ang katha ni Parreño sa malawakan at sistematikong pandarambong ng diktadurang Marcos at kanyang mga kroni.